Swedenborg jasnowidz - mistyk.txt

Inną fundamentalną zasadą filozofii Swedenborga jest teza o materialnym charakterze rzeczywistości duchowej. Ponieważ jednak ludzie opierają się na pozorach, uważają, że jedynie świat postrzegany zmysłami jest widzialny i materialny. Tymczasem jest on tylko ułudą, czyli osądem oka a nie umysłu, konkluzją wyciągniętą z pozoru rzeczy, a nie z jej istoty. „Miłość i Mądrość są zatem wielkimi rzeczywistościami duchowymi, są one istotnie Substancją i Formą”. Stąd każdy, kto myśli jasno i rozsądnie, widzi, że wszechświat nie został stworzony z niczego, gdyż niemożliwe jest, aby coś mogło powstać z niczego [...] Zatem stworzyć coś z niczego jest sprzecznością, a każda sprzeczność mierzy w światło prawdy [...]. Każdy, kto myśli jasno i rozsądnie, widzi również, że wszystko powstało z materii, która jest materią samą w sobie, jedynym pierwotnym bytem, pierwotnym Esse, z którego wszystko bierze swój początek i byt. Ponieważ jedynie Bóg jest substancją samą w sobie — pierwotnym Esse — zatem istnienie rzeczy nie może mieć innego źródła.

Wszechświat został zatem stworzony w Bogu i z Boga. Zarzucającym mu panteizm Swedenborg tłumaczył, że przecież stworzenie nie jest tożsame ze swym stworzycielem. Bóg jest bytem samym w sobie, rzeczy stworzone zaś są analogią, „odbiciem obrazu Boga w zwierciadle”, a nie bytem samym w sobie, choć stanowią twór tegoż, są skutkiem jego działania.

Wszystko, co istnieje w naturze, z ducha bierze swój początek i przez ducha [...]. Tak samo jest z naturą — jej istotą, mocą której istnieje, jest jej duchowy początek, ponieważ ten zawiera w sobie boskie Esse — boską moc stwarzania, działania i formowania. Natura i życie są to dwie różne rzeczy, natura bierze swój początek ze słońca ziemskiego, zaś życie — ze słońca duchowego.

Akt stworzenia nie był dla Swedenborga prostym aktem zapoczątkowania, lecz ciągłym, nieustannie trwającym działaniem. Każde nowe życie jest stwarzane na nowo, władza rozrodcza roślin i zwierząt jest po temu tylko środkiem.

Wszelkie życie pochodzi zatem ze świata duchowego, a każdy przedmiot materialny zawiera pierwiastek siły duchowej, czyli duszę, która go stwarza i utrzymuje. Stąd rzeczy duchowe i materialne pozostają do siebie w takim stosunku, jak przyczyna i skutek. Relacja ta jest podstawą doktryny Odpowiedniości. Świat naturalny jest obrazem, czyli odbiciem świata duchowego, a każdy przedmiot, fakt i zjawisko reprezentują pewną niematerialną ideę.

Układ, porządek i rozmaitość jednego świata odbija strukturę drugiego. Ogólnie rzecz biorąc, są trzy wielkie grupy, klasy umysłów w zależności od ich reagowania na wpływy Boga. Te trzy klasy odpowiadają trzem królestwom przyrody, a w świecie duchowym tworzą trzy odrębne niebiosa (niebiańskie, duchowe i naturalne), z trzema odpowiadającymi im piekłami. W granicach tych trzech stopni zawiera się tyle różnych typów, ile jest rodzajów zwierząt, roślin i minerałów w każdym z trzech wielkich królestw przyrody.