Z archiwum IPN - Bracia Kmiołkowie (2009) (27m38s).avi

Gdy w 1944 r. zakończyła się okupacja niemiecka, wielu dotychczasowych konspiratorów uznało potrzebę kontynuowania oporu tym razem wobec komunistów. Wśród nich byli bracia Jan i Franciszek Kmiołkowie z powiatu pułtuskiego. Jan Kmiołek, urodzony w 1919 roku, podczas II wojny światowej należał do lokalnych struktur Armii Krajowej. Był kurierem pomiędzy terenami wcielonymi do III Rzeszy a Generalnym Gubernatorstwem. Podczas jednej z prób przejścia granicy został aresztowany i osadzony w więzieniu w Działdowie. Bracia Kmiołkowie po 1944 r. rozpoczynają nowy etap konspiracji. Jan Kmiołek ujawnił się w kwietniu 1947 roku, jednak już w maju ponownie wrócił do pracy podziemnej. Głównym zadaniem stworzonego przez niego oddziału było rozpracowywanie agentury aparatu bezpieczeństwa oraz jej likwidacja. Początkowo dowodzona przez niego grupa nie była podporządkowana żadnej strukturze. Dopiero jesienią 1948 roku oddział nawiązał kontakt ze strukturami Narodowego Zjednoczenia Wojskowego na powiat Ostrów Mazowiecka. Podporządkowany tej strukturze Jan Kmiołek pełnił funkcję dowódcy oddziału partyzanckiego PAS. Likwidację oddziału przez urząd bezpieczeństwa umożliwiły działania agenta o pseudonimie „Andrzej” oraz „Ramzes”. Ten ostatni przyczynił się do rozbicia i aresztowania członków oddziału w 1951 roku. Proces pokazowy Jana Kmiołka i jego podkomendnego miał miejsce w Pułtusku. Jan Kmiołek został 29-krotnie skazny na karę śmierci, którą wykonano.

Jako komentatorzy występują historycy z Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie: dr Tomasz Łabuszewski i Kazimierz Krajewski.
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski. Rok produkcji: 2009. Czas: 27.44 min.