Chłopi

Serial tv
Produkcja: Polska
Rok produkcji: 1972
Premiera: 1972. 11. 26
Dane techniczne: Barwny.
Plenery: Lipce Reymontowskie, Pszczonów.

---

Adaptacja najsłynniejszej powieści Władysława Stanisława Reymonta, a zarazem jeden z najpopularniejszych seriali wyprodukowanych do tej pory przez Telewizję Polską. Akcja cyklu toczy się w ciągu dwunastu miesięcy w polskiej wsi przełomu XIX i XX wieku. Powikłane i nierzadko dramatyczne losy mieszkańców Lipiec nierozerwalnie wiążą się z biegiem kolejno po sobie następujących pór roku. Na plan pierwszy wysuwają się dzieje rodziny Borynów i uwikłanej w jej losy młodej dziewczyny Jagny. Ekranowych "Chłopów" zrealizowano w okolicach opisanych w powieści. Większość zdjęć powstała w autentycznych, odpowiednio "postarzonych" Reymontowskich Lipcach oraz oddalonym o 6 kilomentrów Pszczonowie. Realizację cyklu ochoczo wspierali miejscowi gospodarze. Najstarsi chętnie służyli radą i przynosili stroje i rekwizyty "z epoki". Młodszych, wciąż mówiących gwarą, gromadnie zatrudniano jako statystów. Dzięki temu udało się stworzyć w pełni wiarygodne, barwne tło dla poczynań głównych bohaterów. Szczególnie widoczne jest to w scenach zbiorowych: w polu, kościele, na pogrzebie czy podczas procesji. "To już ostatni moment, kiedy można było sfotografować pozostałości ginącego na naszych oczach folkloru" - mówił w jednym z wywiadów Jan Rybkowski. Reżyser zadbał również o "plenerową" stronę serialu. Było to tym bardziej istotne, że Reymont słynął z niezwykle sugestywnych i pięknych opisów przyrody. Miast przekładać je na język kamery, Rybkowski odwołał się do współczesnego pisarzowi malarstwa, zwłaszcza wiejskich pejzaży Józefa Chełmońskiego i Leona Wyczółkowskiego. Starannie dobierał też obsadę, dzięki czemu najważniejsi bohaterowie to ludzie z krwi i kości, często obdarzeni namiętnym temperamentem, targani gwałtownymi porywami uczuć. Zdaniem większości krytyków najwybitniejszą kreację stworzył w serialu, a być może również w całej swojej karierze, Władysław Hańcza. Jego Boryna emanuje naturalnością, chłopskim witalizmem i dostojeństwem. "Jest twardy i zawzięty jak za młodu, kiedy nie chce odstąpić dzieciom kawałka majątku, a niedługo potem prawie żałosny jako starzec zalecający się do Jagusi" - pisano. Znakomite recenzje zebrał także Tadeusz Fijewski, grający drugoplanową postać Kuby, parobka Borynów. Aktor z tej dość banalnej i monotonnej roli zbudował poruszającą, raz liryczną, raz niemal przerażającą (scena śmierci) postać człowieka biednego, kończącego życie w bólu i samotności. Podobały się także Krystyna Królówna jako Hanka, Emilia Krakowska jako Jagna, Ignacy Gogolewski jako Antek. Listę tę można ciągnąć jeszcze długo. Wielką zasługą tak reżysera, jak i aktorów jest to, że udało im się stworzyć galerię fascynujących, mocno zindywidualizowanych postaci, z których żadna nie spycha w cień drugiej. Widz pamięta wszystkie, a lepiej tylko te, którym przeznaczono dłuższy powieściowy i filmowy żywot. Równolegle z serialem Jan Rybkowski zrealizował dwuczęściowy film kinowy. Spotkały się one z różnymi ocenami, przeważnie pozytywnymi. Oglądając "Chłopów" po latach należy przyznać rację reżyserowi, który jeszcze w czasie realizacji "Chłopów" mówił: "Wierzę, że będąc wierny Reymontowi i zachowując w filmie wszystkie realia, które przetrwały dotąd na wsi łowickiej, będę mógł stworzyć ekranową adaptację na tyle wierną i prawdziwą, że będzie mogła być powszechnie zaakceptowana jako portret rodzinny antenatów i przez tych, którzy pozostali na ojcowskiej roli, i tych, którzy w wyniku społecznych przeobrażeń w Polsce wieś opuścili".

Nie ma plików w tym folderze